ضرورت وجود نقدینگی برای انجام معاملات اقتصادی

پول‌نیوز - وجود نقدینگی برای انجام معاملات اقتصادی ضروری است. کمبود نقدینگی می‌تواند سرعت رشد اقتصادی کشورها را کند کند.

اما از سوی دیگر رشد سرسام‌آور نقدینگی و چاپ پول بدون پشتوانه نیز تورم‌زا خواهد بود. امروز همه اقتصاددان‌ها معتقدند تورم حتما یک پدیده منفی اقتصادی است و موجب از بین رفتن پیش‌بینی پذیری در اقتصاد و افزایش فاصله طبقاتی در جامعه می‌شود. مهمترین علت ایجاد تورم بالا رفتن حجم پول بدون بالارفتن رشد اقتصادی است.

طبق آمار بانک جهانی در سال 2018، نرخ بالای رشد نقدینگی فقط در کشورهای غیر توسعه یافته وجود دارد و اکثر کشورهای توسعه یافته موفق شدند نرخ رشد نقدینگی را کنترل کنند. به طور مثال کشورهایی مثل سودان ، ونزوئلا ، کنگو و گابن دارای رشد نقدینگی بالای 30 درصد در سال هستند. از سوی دیگر، اکثر کشورهای توسعه یافته مانند آمریکا، چین، ژاپن، کره جنوبی، انگلستان و .... همگی دارای رشد نقدینگی زیر 10 درصد هستند. بررسی این شاخص‌ها نشان می‌دهد ایران با رشد نقدینگی 23 درصد در سال 2018 در رتبه 10 ام رشد نقدینگی در جهان قرار دارد.

اگر رشد نقدینگی در شرایطی که اقتصاد در حال رشد است و تولید کالا و خدمات در جامعه رونق دارد، به‌طور متناسب افزایش ‌یابد نه‌تنها مشکل‌ساز نیست، بلکه لازم و ضروری است. در یک قرائت ساده گفته می‌شود رشد نقدینگی باید برابر با مجموع رشد اقتصادی و تورم باشد.

از این منظر در صورتی که نقدینگی بدون وجود رشد اقتصادی در هر کشوری بالا برود این موضوع لاجرم موجب بالارفتن نرخ تورم خواهد شد. در ایران در خلال سال‌های 92 تا 96 علی‌رغم بالا بودن نرخ بهره ، نرخ رشد اقتصادی و نرخ تورم پایین بودند این موضوع نشان‌دهنده تجمیع تورم در سال‌های مذکور است.

عاملی که باعث افزایش نقدینگی در خلال سال‌های 92 تا 96 شده است، بالا رفتن سود سپرده‌های بانکی است. این نرخ که در ابتدای دولت تدبیر و امید به بالای 20 درصد رسید، علت اصلی خلق پول و ایجاد تورم در سال‌ 97 است. بالا بودن نرخ بهره در شرایطی که رشد اقتصادی بسیار پایین است، موجب می‌شود بازپرداخت عمده وام‌های اعطا شده توسط نظام بانکی با مشکل مواجه شود. این موضوع باعث می‌شود بهره پرداختی به سپرده‌گذاران نه از محل سود تسهیلات (بخش واقعی اقتصاد) بلکه از محل خلق پول باشد.

نرخ بهره در تمامی کشورهای پیشرفته به پایین‌ترین حد خود رسیده است ، این در حالی است که صرفا کشورهای توسعه نیافته نرخ بهره بالا را به رسمیت شناختند. در ایران نیز این نرخ چندین سال به بالای 20 درصد رسیده بود و در شهریور 96 بنابر مصوبه بانک مرکزی به 15 درصد کاهش یافت.

آلبرت بغزیان، اقتصاددان در این ارتباط هشدار میدهد و دولت را ملزم به طراحی هر چه سریعتر بازاری برای جذاب نقدینگی 150 هزار میلیارد تومانی میداند.

از نظر وی، در شرایط فعلی بازارهای اقتصادی در معرض خطر ورود این حجم از نقدینگی سرگردان قرار می‌گیرند و احتمال دارد بازار ارز نیز هدف قرار گیرد. چراکه بازار خودرو و مسکن به حدی رسیده است که کشش نداشته و در این دو بازار دیگر توان و تمایل خریدی وجود ندارد و تنها بازاری که قیمت واقعی در آن برقرار نیست بازار ارز است. لذا هر چه زودتر دولت باید شرایط فراهم کند تا این نقدینگی، وارد بازارهای جذاب دیگر شود.