افزایش نرخ بیکاری به بالای 10 درصد در آمریکا برای نخستین بار از سال 1983 میلادی فشار زیادی را بر باراک اوباما رییس جمهور آمریکا وارد کرده است.
10 ماه پیش، زمانیکه طرح بسته نجات اقتصادی تیم اوباما ارائه شد، مشاور اقتصادی ریاست جمهوری از این بسته به گونهای یاد کرد که گویا پاسخ تمام مشکلات بحران اقتصادی و بیکاری مردم آمریکا در آن گنجانده شده است.
در آن زمان، مشاور اقتصادی اوباما از دو برنامه موازی برای مهار بیکاری، خبر داده بود. یکی از برنامههای ارائهشده در این طرح کاهش قابل توجه نرخ بیکاری را تا سال 2014 نوید میداد و دیگری نیز تا همین زمان بدون بهرهگیری از اعتبارات حاصل از طرح نجات به این مهم دست مییافت.
در حقیقت در برنامه اول که امیدوارانهتر دنبال میشد با هزینه اعتباراتی 800 میلیارد دلار بسته محرک اقتصادی بایستی نرخ بیکاری تا پاییز امسال به 8 درصد کاهش مییافت و بعد از آن شاخص بیکاری به سرعت پایین میآمد.
پیگیری برنامه دوم نیز که بدون کمک از بسته محرک طرحریزیشده بود، نقطه اوج بیکاری را 9 درصد پیشبینی میکرد و امیدوار به ثابت نگه داشتن آن در طول سال 2010 بود. این برنامه در نهایت برای سالهای 2011 و 2012 کاهش تدریجی این میزان را پیشبینی میکرد.
همانگونه که شاخصها نشان میدهد، ارقام واقعی با پیشبینیها تفاوت بسیاری دارد. از ماه مه تاکنون نرخ بیکاری همچنان بالا رفته است. در ماه اکتبر که مشاور اقتصادی اوباما نرخ بیکاری را با توجه به بسته محرک اقتصادی 8 درصد و بدون آن تنها 9 درصد پیشبینی کرده بود، نرخ واقعی بیکاری به رقم کم سابقه 10.4 درصد رسیده بود.
در حقیقت، برخلاف آن چه که اوباما آن را - پس از جلسهای با مشاورین اقتصادی خود در کاخ سفید (10 آوریل 2009) درمورد وضعیّت اقتصادی آمریکا - «کورسوی امید» نامید، کاهش استانداردهای زندگی در نتیجۀ بیکاری حاصل از بحران اقتصادی فعلی هم چنان ادامه دارد. در این میان، جو بایدن، معاون رئیس جمهوری آمریکا، نیز اخیراً در گفتگویی با شبکه CNN با تاکید بر تداوم افزایش ماهانۀ میزان بیکاری در مابقی سال جاری، از احتمال باقی ماندن نرخ بیکاری بالای 10 درصد تا کریسمس ادامه خبر داد.
به اعتقاد دیوید روزنبرگ اقتصاددان ارشد آمریکایی، نرخ بیکاری بالای 10 درصد نشانگر شکست سیاستهای اقتصادی دولت اوباماست.
بسته محرک 787 میلیارد دلاری تنها مانند قرص مسکنی بوده و تاثیر چندانی بر شاخصهای کلان اقتصادی آمریکا نداشته است. بدون شک، کاهش نرخ بیکاری به کمتر از 8.5 درصد در کوتاه مدت که وعده آن پیشتر از طرف اوباما داده شد، کار بسیار سخت و طاقتفرسایی خواهد بود.
حتی اگر تمام مسؤولیت این ارقام ناامیدکننده را تنها متوجه اوباما و تیم اقتصادی او ندانیم، به هر حال با به یاد آوردن روند تصویب طرح محرک اقتصادی که تا اندازه بسیاری به دلیل وعدههای اشتغالزایی و مهار بیکاری رای آورد، اکنون بخش عمده مسئولیت وضعیت کنونی متوجه کاخ سفید است.
ندادن حتی یک رای از سوی جمهوریخواهان برای تصویب طرح محرک اقتصادی، هم اکنون دموکراتها را درگیر موج جدید فشار حاصل از انتخابات میاندورهای کنگره کرده است. به طوری که بر اساس نظرسنجی اخیر موسسه گالوپ، اقبال جمهوریخواهان برای موفقیت در این انتخابات بیشتر شده است.
به راستی، چه میزان شغل با دلارهای طرح محرک ایجاد و یا حتی نجات پیدا کرده است؟ یا به راستی با وجود اقتصاد تورمی حاصل از این طرح، اقتصاد آمریکا بدون تصویب این طرح به اصطلاح محرک چقدر متضرر میشد؟
در حقیقت تیم اقتصادی اوباما با نامیدن این طرح به عنوان یک طرح شغلی، پای در قمار بزرگی گذارده است که البته تا کنون در آن برنده نبودهاند.
با این حال، اوباما همچنان مجبور است برای نجات اقتصاد شکننده آمریکا از وضعیت فعلی، بستههای محرک مالی و اقتصادی بیشتری اجرا کند. افزایش نرخ بیکاری به بالای 10 درصد طی ماه اکتبر و حفظ نرخ بهره بانکی در حد صفر درصد از سوی بانک مرکزی حاکی از ادامه همان سیاستهای پولی در این کشور خواهد بود.
کاری لاهی کارشناس ارشد موسسه دسیژن اکونومیکس در همین باره میگوید، بیکاری به مهمترین چالش اقتصادی دولت اوباما تبدیل شده است. ماه اکتبر بدترین عملکرد اقتصادی دولت اوباما در زمینه اشتغال بوده است.